سرمایه و تهدید حیات بشر در قرن حاضر
جلد ۱
{بعد از تحریر اولیه: برای خوانندگانی که آشنایی قبلی با حضور فیسبوکی ام نداشته یا چندان توجهی به مطالب پُست شده ام نداشته اند بگویم که این کتاب در قالب یک سایت٬ با پرداخت خاصی قابل دسترسی برای عموم بوده است. بسیاری از پُست های فیسبوکی من کم و بیش متصل به جنبه ها یا مطالب این کتاب بوده اند. همچنین قالب نوشتاری کل کتاب و بخصوص قسمت ۲ و ۳ حالت اولیه خود را دارند. اضافه کردن موارد مهم اما بصورت «بعد از تحریر اولیه» آورده شده اند (مثل همین قسمت). اینکار را به خاطر حفظ فضا و حال و هوای تاریخی نوشته ها انجام داده ام. بنابراین اگر شما در زمره آن افراد آشنا به مطالب فیسبوکی من نبوده اید٬ خوب است بدانید که مطالب این جلد از کتاب حیطه های بسیاری را در بر می گیرد که ممکن است این سؤال را پیش آورد که چرا چنین کرده ام. این جنبه را البته در همین مقدمه اصلی که در زیر آمده٬ تا حدی در خواهید یافت. با اینحال لازم است مشخصاً بگویم که مخاطبین من لزوماً عموم مردم نیستند. گرچه بخش هایی از آنها میتواند برای توجه عمومی گیرایی خاص خود را داشته باشند٬ با اینحال کلیت این جلد اول که قرار است پیش زمینه ای برای جلد های دیگر مد نظرم باشند٬ برای عموم تهیه و ارائه نگردیده اند. در واقع در هر زمینه ای مخاطبین میتوانند متفاوت باشند. یعنی٬ مثل رمان و داستان یا «خاطره نویسی» و یا حتی «تاریخ نگاری» نیست که با ذهنیت٬ تجربه و قاعدتاً «حوصله» عمومی اکثریت افراد خودبخود هماهنگی یا سازگاری داشته باشند. به عبارت دیگر بیشتر مطالب طرح شده برای کسانی میتواند خوب یا مناسب باشد که آنها اولاً قویاً علاقه به این یا آن موضوع داشته و در ثانی از پیش سطحی از درک عمومی نسبت به آنها را نیز پیدا کرده باشند. البته بنده تلاش کرده ام که در جای جای مباحث و موضوعات٬ توضیح های لازم جهت زمینه سازی فکری و ذهنی را نیز بدهم. حالتی که حتی بتواند برای عموم نیز قابل استفاده شوند. برای همین است که بار آموزشی نیز خودبخود دارد.
در هر حال برای من مهمتر از هرچیز شرکت در ارائه مطالب جهت پرتو افکنی بر روند های پنهان و گاه تا حدی آشکار از اوضاع عمومی است. با این امید که بتواند در ارتقاء بینش و نحوه نگرش عموم علاقه مندان سهم مثبتی داشته باشد.}
ضمن اعلام پایان این مرحله از نوشته ام٬ به این وسیله مایلم نکات لازم و نسبتاً مهمی را در معرفی آن داشته باشم:
ایده نوشتن آنچه که تحت این عنوانِ فراگیرنده در دنیای پُرشتاب کنونی گنجانده شده٬ شاید برگردد به یک بحث اولیه که با یک جوان تحصیل کرده در ایران داشته ام. همانطورکه در متن «آینده چگونه است و بشریت به کدام سو میرود؟» ذکر کرده ام٬ ایشان مطرح کردند که توجه و برنامه ریزی برای آینده یک امر بسیار ضروری و در عین حال عموماً فراموش شده٬ برای «ما ایرانیان» می باشد…
این تبادل نظر نسبتاً کوتاه در واقع به منزله یک جرقه در ذهن من جای گرفت و باعث شد که بدنه اصلی و اولیه نوشته فعلی را در طی دو ماه از دسامبر ۲۰۱۵ تا آخر ژانویه ۲۰۱۶ به نگارش درآورم. آنموقع برنامه ام این بود که هرچه سریعتر پایه های بحث «سرمایه» را مطابق درک مارکس نوشته تا به تحلیل از میزان پیشرفت٬ گسترش جهانی و عمق تناقضات بنیادی این نظام اجتماعی در حال حاضر و «آینده ای نه چندان دور» بپردازم. و این مبحث البته کماکان قرار است به همراه و در ارتباط عمیقاً متقابل آن با پدیده فاجعه بار «گلوبال وارمینگ »٬ پیش برود. منتها بعد از نوشته اولیه و علنی کردن آن در سطح یک سایت و بدنبال آن در فیسبوک٬ چند عامل باعث شد که به جای فراتر رفتن از این بحث پایه ایی٬ به تکمیل موارد و جوانب آنچه که نوشته بودم بپردازم. غیر از کارهای مربوط به سر و سامان دادن به کیفیت نگارش٬ کارهای فنی و عکس ها٬ یک عامل اصلی اما٬ مرا قانع کرد تا نگارش بخش های دیگر را به بعد موکول کنم. و آن اینکه متوجه شدم تعمیق بیشتر در روشن کردن محتوای مربوط به کل بخش دوم یعنی مبحث «کالا» بسیار لازم می باشد.
در واقع در جریان چند بحث جدلی با اشخاص بسیار با مطالعه و صاحب نظر٬ به لزوم پرداختن به موضوع مربوط به درک از رابطه تولید کالایی جهت کنکاش٬ تدقیق و عمق دادن بیشتر به آن٬ رسیدم. حاصل کار این شد که در قسمت هایی از بخش اول و تقریباً سراسر موضوعات مطروحه در بخش دوم که مربوط به کالاست٬ مجبور به وارد کردن مواردی در متن و بخصوص اضافه کردن «زیرنویس» های تکمیلی بسیاری گردیدم. بنابراین زیرنویس ها بیشتر به خاطر اهمیت شان٬ در فهرست مطالب یا سرتیتر ها٬ به رؤیت نیز درآمده اند.
کلامی درباره اهمیت مباحث مطروحه در این نوشته:
فکر نمی کنم کسی که به نوعی به مسائل کوچک و بزرگ اطرافمان نظر دارد٬ کلاً مخالف اهمیت موضوع مطرح شده در چنین عنوانی باشد. حتی اگر با نفس وجود سرمایه داری هم مشکلی نباشد٬ بالاخره وقتی پای بقای کلیت یا حداقل کیفیت حیات بطور کلی و زندگی روزانه ما به میان آورده شود٬ عموماً حتی طرح چنین عنوان «گازانبری» یا مشابهاتش می تواند هرکس را به فکر فرو ببرد. آیا غیر از این است که ما چه در صحنه سیاسی یا وجوه مختلف اجتماعی و چه با مشاهدات روزمره مربوط به بهم خوردن اوضاع عمومی جوّی٬ حوادث هولناکی را دیده یا مستقیماً تجربه می کنیم؟ بنابراین مشکلی اگر با این نوشته باشد٬ در هرحال از این جنبه نمی تواند باشد٬ بلکه سؤال ممکن است چنین باشد: «آیا واقعاً این نوشته دارد به چنین موضوعات بزرگی می پردازد و یا آن بهانه ایست که یک سلسله مطالب دیگر گفته شود!؟». البته هنوز کسی چنین سؤال مشخصی را از من نکرده است. با این حال طرح چنین سوالی کاملاً معتبر و نیز قابل انتظار می باشد. مگر نه این است که من در این نوشته از “شیر” منشاء حیات تا “جانِ” پری های گم گشته در دریاهای دور سخن گفته ام!؟
در هر حال جواب من این است که این موضوع به همان اندازه که بزرگ و سنگین می باشد٬ ریشه ها و مجموعه عوامل دخیل در آن نیز کم و بیش به همه جوانب جهان مادی پیرامون ما٬ حیات طبیعی و اجتماعی و باطبع ریشه های عمیق و تاریخی آنها نیز برمی گردد. بنابراین پرداختن به آنها چندان بی راه نمی باشد.
برای همین هم چه به لحاظ ترجیح و سلیقه ام و چه جهت انسجام نظری و «جهانبینی» مربوطه٬ لازم دیدم که این سیر دیدگاهی و نگرشی را بصورت پایه ای که مبتنی است بر آخرین و معتبر ترین دستاورد های علمی٬ دنبال کنم. به علاوه تزهای اصلی در هدف نهایی موضوع در واقع در اولین سرتیتر بعد از این مقدمه آمده است.
مشکل اما٬ در چگونگی و کیفیت فراهم آوردن مجموعه استنادات٬ منابع و عوامل واقعی دخیل برای ارائه این موضوعات می باشد. به قول فرنگی ها: «ابلیس در جزئیات است devil is in the details»!
جمشید فام
سپتامبر ۲۰۱۶
برای شروع مطلب در صفحة بعد لطفاً به اینجا کلیک کنید..
این متن در معرفی کتاب بعد از چاپ آن است. به خاطر وجود نکات تکمیلی٬ در اینجا ضمیمه میکنم: ه
مختصری درباره هدف و موضوعات این جلد از کتاب: ه
این جلد اول٬ ضمن ارائه ای تز وار از هدف و منظور اصلی موضوع٬ در واقع کل زیر ساخت های نگرشی برای فراهم کردن سلسله ای بهم پیوسته از دنیای واقعی اطرافمان را ترسیم میکند. نوعی جهان بینی که از پیشرفت شگرف علوم در همه زمینه های مرتبط با هدف یا موضوع این کتاب٬ ریشه گرفته و متکی به پیشرفت آن است. به عبارت دیگر جهان بینی علمی با شیوه نگرشی دیالکتیکی که بنا دارد تمام رگ و ریشه های دخیل در فرم و شکل یافتن چنین جامعه و جوامعی که در روی کره ارض تا کنون پدیدار گردیده است را به رشته تحریر درآورد. به این ترتیب است که من میتوانم در نهایت هدف یا غایت منظورم که در عنوان کتاب مستور است را با دقت علمی ممکن ترسیم نمایم. ه
از اینجاست که پرداختن به «منشاء و ماهیت حیات»٬ «منشاء انسان فعلی و شکل گیری جوامع انسانی» به اضافه «منشاء و ماهیت دولت» در قسمت اول و نیز مبحث عمیق «کالا» در قسمت دوم و تشریح بنیاد های پیدایش و نحوه گسترش «سرمایه» در قسمت سوم کتاب٬ ضرورت خود را باز می یابند. ه
بنابراین موضوعات در این کتاب نه به صورت سلسله ای از مقالات در زمینه های مختلف٬ بلکه یک کلیت بهم پیوسته و منسجم است که حوزه های مختلف واقعیت در قالب شاخه های مختلف به روز شدهْ علمی را بهم وصل می کند. به این ترتیب است که کتاب میتواند به اندازه محتوای واقعی و علمی آن ماندگار باشد. البته با این ملاحظه که نه واقعیات ثابت هستند و نه دقت و قدرت علوم برای بیان آنها. با این حال قطعاً بسیار قابل اتکاء برای بهره برداریهای مربوطه شان می باشند. پس کتاب را بخوانید و اگرمورد یا مواردی خارج از این ادعا می بینید آنها را حداقل ذکر و در نهایت نقد کنید. مطمئن باشید که مرا نیز خوشحال خواهید کرد. 🙏ه
شما سلامت باشید …و سرفراز 🌲ه
جمشید روشن فام
ه ۶ آگوست ۲۰۱۹ ه